Comunidad de Toro Warqhu, Municipio Vacas, provincia Arani
Kay Jatun Qutuchakuyman Bolivia suyumanta tawa regionesmanta chinparimurqanku: Región Andinamanta, Región Conosurmanta, Norte Potosimanta, PROSUCO La Paz suyumanta “Yapuchiris” ima. Jinallataq Centro de Formación Originaria de Altura (CEFOA) educacionmanta yacharikuq jamullarqankutaq. Chantá Comunidad Paredonesmanta organización warmikunamanta, qharikunamanta, Subalcaldía Paredones, Comité Cívico, kamachiqkuna Central Regional Chiwalakimanta, Radio Chiwalaki uk runa jinalla qutucharikurqayku.
“Tiempo Pantachiwayku”
“Llakiy chayamuchkan, tiempo qhawasqa mana junt’akunñachu, señas willamun waliqta, paykunaqa kachun mana kachun cambio climático willamullankupuni, runasina mana entiendey atisaykuchu. Cosechaqa pisi kanpis, waliqchá kanqa nirqani, tiempo pantachiwayku”.
“Tiempo q’ala bambaleasqa”
“Pasaq 4 de agosto p’unchay 2018 watapi Raqaypampapi rit’imurqa, chay rit’i apamusqa granizosta, iskay kutita granizon, chantá killatapuni ruphay kan, mana pararpanchu, chaypitaq sarasta ch’akirarpachin, chaypaq chay rit’i kasqa.
Maychus chaylla papapis puqun, kay tiempo q’ala bambaleasqa, mana entiendey atina”.
KAY WATA PARAS RUNATA QHAPARICHIN
“KAY WATAQA ÑAWPAQ WATA KARQA”
Balance 2018-2019 Norte Potosí: “Cosechas término medio papa puquypi, uk 70 % tiyan, ñawpaq wata lluqsin, chawpi tarpuy uk 40 a 50% puqun, qhipa tarpuy pisi lluqsin, papa t’ikasaptinpuni para saqipun, fracasan. Tiempota manaña tukuychu qhawayku, imaqtin?, mayoría llaqtaman jampuyku, chaytaq pantachiwayku, pisi tiempota jaywayku chaqra puquchiyman”.
Anastasio Saca, delegación Norte Potosí
Norte Potosí
“KAY WATAQA SEÑAS MANA CUMPLINCHU”
Balance 2018-2019 Zona Andina: “Kay wata ancha para, cosechas ancha pisi, ch’aki lugarespi puqun. Indicadores mana cumplicunchu, fallan señas, tiempo ujina”. Poopó: “Kay wata allinta paran, papaqa sumaqta puquykun, señasta sumaqta qhawayku, ima jallp’api puqunanta señas willawayku, sumaq paraptin ch’alla jallp’api tarpuna, achhayta ruwayku”.
Juana Mamani, Bajo Chillavi y Víctor Quintana de la comunidad Chillavi, provincia Ayopaya
“KAY WATAQA ÑAWPAQ WATA KARQA”
Balance 2018-2019 Región Conosur de Cochabamba: “Kay wata waliqlla karqa, uqharinku uk 60, 70%, señas waliqraq kachkan, qhawanallapuni kachun, solo tiempo ujinayasqa chaylla. Waynuchus kay yachaykunata mana apaykachankuchu, chay mana kasanchu, chayta llawch’ita qhawayku”.
Alejandro Rosas, comunidad Lambrarmani, provincia Carrasco y Eusebio Vargas, comunidad Wara Wara, provincia Campero
Eustaquio Montaño, de Coluyo Grande, provincia Carrasco, hace conocer sus conocimientos en manejo del tiempo
Estudiantes del Centro de Formación de Alturas (CEFOA), Raqaypampa-Mizque
“SEÑAS CUMPLICHKAN”
Balance 2018-2019 Paredones (Vacas): “Regular puquy Municipio Vacaspiqa, señas cumplichkan, atuq, golondrinas, rumi, phuyus, paykuna mana pantankuchu, nuqanchis pantasanchis”.
Yachaqkuna de la Subcentral Paredones
CONCLUSIONES 2º ENCUENTRO PREDICTORES - PAREDONES - VACAS, ARANI
“Tatas, mamas aswanta yacharqanku, nuqanchis qunqapuchkanchik”
• Señas, indicadores chay tukuy qhawasqanchis waliq, mana qunqakuchkanchu (tiene vigencia).
• Yachay wasikuna mana kay YACHAYNINCHIKTA yachachinkuchu, malla curricularpi kanan tiyan, profesionales mana kaptin, Predictores yachachinanku tiyan.
• Waynuchusman kay yachayta saqina, willana, tatasmanta wawasman, kay yachaykuna t’ipikuchkan (Formación de líderes y Transmisión conocimientos de padres a hijos).
• Uk runa jina chaqra puquchiqkuna purina tiyan, familiantin (wawa, tata, mama), ajinallapi yachayninchik kallpachakunqa. Nuqanchis kikin kallpachananchis tiyan.
• Sinchi organización kaptin yachayninchistaqa kallpachasun. Leyesman yaykunan tiyan.
• Unquchiq mikhunallataña mikhunchis. Yachayninchikwan sano mikhunata puquchinallapuni.
• Yachayninchik mirachun, kachun intercambio de conocimientos, talleres, tukuy ima.
• Puquykuna precios pampapi, sumaq wata chaypis qhasipaq. Chaytapis chiqanchana.
• Nativa mujusninchis k’uchunchasqa rikhurichkan, makisninchispi kanan tiyan, manataq ni ima empresaq makinpichu.
• CPE tukuy ima derechos qillaqasqalla, mana junt’akunchu, nuqanchis respetachina PIOC jina.
• Ampliadospi, congresospi kay yachaykunamanta ni uk punto mana yaykunchu, ni comisionespi. Cargosllamanta parlanchis, pi yaykunqa kamachik, chayllata parlanchik.
• 3º Encuentro Norte Potosí 2020 wata. Ñapis kanña Zona Andinapi, Región Conosurpi ima.
• Los conocimientos son herencia de nuestros abuelos.
Estudiante del CEFOA De PROSUCO, La Paz, comparten experiencias
Mujeres de Chillavi, provincia Ayopaya registran algunas conclusiones
Segundino Silva, Marquilla provincia Campero
Desde el Poopó, Oruro participa en el 2º Encuentro de Predictores del Tiempo
Información en el periódico trimestral "Conosur Ñawpaqman" Nº 171, junio/julio 2019