Acompañando las estrategias propias de manejo, control del territorio y los recursos naturales

Tiempo Qhawaymanta: Tiempota purichiyku, manaraq  tarpuyman yaykuchkaspa

Agosto killapi sapa wata chaqra llank'aq runamasiqa señasta waturikun, yachayta munaspa imaynataq jamuq wata kanqa, ancha parachu, pisichu para kanqa, qhiparinqachu, ñawpamunqachu. Kaytaqa temporal (secano) jallp'aspi tarpunapaq qhawarinku, chayman jina paykunaqa wata tarpuyta wakichikunku. Kay kutipi comunidad Qupana, Ayllu Phanakachi, Municipio Chayanta, Norte de Potosíkama chinpaykurirqayku, kay chiqapipis sapa wata tiempota qhawanku sach'aspi, khuruspi, phuyupi ima, chayman jinataq puquykunata puqhuchinankupaq. 

Kay jamuq wata 2015-2016 imayna kananta mama Porfiria Acero willariwanchis:

q predicción porfiria acero qupana 092015

"Rumisitupiqa junp'ichkan, kachkan aire, kusa wata kanqa"
"Tiempota qhawayku nuqayku (...). Allin wata kananpaq, rumisitus kan, canpopi chay rumisitustaq junp'isqa q'ayantinpaq rikhurinan tiyan, chay tiempo purichiy. Ari waliqta chay rumi junp'ichkan, chay rumisitupiqa junp'ichkan, kasan aire, kusa wata kanqa, ajinata ninchis. Chay rumisitusta qhawariyku, manaraq tarpuyman yaykuchkaspa, kay septiembre, octubre killapi, chaypi tiempota purichiyku nuqaykuqa".

"Durazno uramanta t'ika richkan pataman, chay nin ura wata kanqa kay wataqa"
"Chaymanta uk willallantaq, (...) durazno sach'a uramanta t'ikayta qallarin pataman tukuchin, chaytaq niy munan uray wata kanqa. Qhawamusqayman jina, rikuni uramanta t'ika pataman richkan, mana puntamanta uramanchu tukuchichkan, chay nin ura wata kanqa kay wataqa, urayman tarpusunchis, puquykunastapis, imatapis jinata ninchis.
Kay tiempoqa mana kikinchu, tiempoqa cambiachkan, chaymanta jina nuqayku tiempo qhawariyku, urapipis, patapi kusa ajina rikukun llaqtaykupiqa".

Tiempo qhaway yachayninchisqa may unaymanta jamun, kuraq tatasninchis apaykacharqankupuni, nuqanchis chaqrata puquchiq jinaqa ama qunqanachu tiyan, wawakunamanpis yacharichinallapuni.

Visto 3367 veces
Compartir esa articulo

Sobre el Autor

CENDA

CENDA es una institución sin fines de lucro que acompaña las estrategias propias de manejo y control del territorio y recursos naturales. Comparte nuestros contenidos y síguenos en nuestras redes sociales para estar al tanto de nuestras actividades.

Sitio Web: cenda.org/joomla30
Inicia sesión para enviar comentarios