Acompañando las estrategias propias de manejo, control del territorio y los recursos naturales

Pasaq iskay p’unchay Noviembre killapi “Añaskitu” p’anqa jaqay Illataku (Vinto) pantiyunman ch’usarirqa, qhawaykachamunanpaq imaynata Todos Santos raymita ruwarinku. May waliqpuni kaq kasqa, jinapis iskay laya kawsay tinkun, llaqta kawsay campo kawsaywan.

Ukqa wañupuqkunata yupaychariq, almasta kacharpayaq rinku, wakinri qullqichakuq rinku, tukuy imata ranqhanapaq apanku.

Chay qhatukunaq chawpinpi patiyunqa junt’a, wawakuna qharis, warmis, machus takirisankutaq, rezachkankutaq, wañupuyniyuqkunataq aya p’anpasqa pataman wasinkumanta may chhika urpusta, misk’ista, mikhunata, yaku ukyanata, t’ikasta, coronasta, phasanqalla jak’asta mast’aq kasqanku.

11 cementerio illataco

“Mast’akuta kaypiñataq ruwarichkayku”

“Mast’akuta pantiyunpiñataq ruwarichkayku, almata kacharpayaq jamuyku, kusisqa, saqsasqa pataman escalerapi wicharipunanpaq, imatacha misk’ita mikhukukuq chayta apanpuyku, wawakunawan, pichá rezakuyta munan paykunawan aynipi yaykuyku. Almapaq rezoqa, takiykunaqa alimento jina, almaq sunqun t’ikarin, chaymantaqa kusisqa ripun”. Willariwanchis uk wañuyniyuq.

1 Mastaku Illataco

“Kay kawsayninchista ama qunqanachu kanman”

“Patiyunmanqa urpusta, canastillosta, t’anta wawasta, frutasta, mikhunata almapaq chayachimunku, kaypi wawakuna, machus rezaspa, takispa purichkayku. Orasqaykumanta, takisqamanta urpusta jaywapuwayku, wakinri qullqita qupuwayku. Kay costubresninchista, kawsayninchista ama qunqanachu kanman. Cochabamba llaqtapi manaña almapaq urpusta munankuchu apaykunata, ajinapiqa qhipamanqa culturanchis chinkapunqachá”. Nin machu runa.

4 mayores cantan

Rezos de niños

Gran cantidad de niños, niñas se encuentran en el cementerio de Illataco, en grupos visitan los mast’akus, generalmente eligen los que tienen mayor cantidad urpus, con respeto solicitan si pueden rezar y cantar, los dolientes aceptan o rechazan. Algunos rezadores lo hacen por algún producto de la mesa; como por una sandía, una piña, pollo, conejo o t’anta wawa grande, de lo contrario solo se paga con urpus (pequeñas masitas) El Añaskitu ha conversado con Kevin (10 años), Rodrigo (8 años), Joel (8 años), Jhonatan (11 años), quienes finalizan su rezo:

“Hemos rezado 3 padre nuestros, 3 Ave Marías para el almita de Marco Antonio Marcos y para el almita de Pedro Ochoa donde vives, donde reinas descansa en paz, por los siglos de los siglos. Amén”.

“Cada año venimos”

Nos siguen contando: “Los cuatro somos primos, estudiamos en la UE Heroínas, estamos en 6º A, 4º, 3º B, 3º A, vivimos en Cotapachi, Quillacollo, venimos cada año, estamos ganando urpus para llevar a la casa, tendremos comida para un mes, a veces llevamos 2 yutes llenos. Los rezos hemos aprendido con nuestra profesora de religión, las “campanitas” hemos aprendido de nuestro abuelito, hoy nos vamos a quedar hasta las 6 de la tarde. Mandamos saludos para el Añaskitu y para todos los niños y niñas que leen esta revista”.

3 niños cantan

Waq mast’akupi takiqkunawan tinkullaykutaq, paykunaqa kay jinatapuni qhaparirichkarqanku:

Canto

Del Tronco nació la rama

De la rama nació la flor

De la flor nació María

De María el redentor

Todos canten alabado.

 

Alabado santísimo

Sacramento del altar

Y la virgen concebida

Sin pecado original

 

Jesucristo se ha pedido

Y su madre va buscando

Acompañado de un cordero

Y una estrella alumbrando

Todos canten alabado.

 

Alabado santísimo

Sacramento del altar

Y la virgen concebida

Sin pecado original.

 

Campanitas de Belén

Tóquense con alegría

Cuando pase Jesucristo

Todos canten alabado.

 

Alabado santísimo

Sacramento del altar

Y la virgen concebida

Sin pecado original.

 

Ave María purísima

Sin pecado concebida

Ave María purísima

Sin pecado concebida.

7 alabados

“Machu runakunapis rezarillaykutaq”

Faustino Flores, Charawayt’u, Ayopaya: “Kay kimsa Padre Nuestros, kimsa Ave Marías rezayku Alejandro Ramírez Castro almitapaq, mayllapipis kaspa, allinta samarikuchun. Amén.

Añaskitu p’anqa parlarilla

ntaq machu runakunawan, paykunaqa ajinata nirinku: “Jamurichkayku almitaspaq orariq, paykunataq urpitusta jaywariwayku, chaysitusta wawaspaq ganarikuq jamuyku, kaypi cincokama kasqayku, kay talegosman junt’achisqaykupunichá, mana sapa watachu jamuyku, kay wata jamuriyku urpitusta ganarikuq.

Llaqtaykupiqa kikillantaq, pantiyunpi cuerpo pataman urpitusta churarinku, almita jamuspa chaypi samarin, mikhurikunku, urpitustaqa quspa tukuchinqanku, chaymanta mast’asqataqa ukllapi tiuwqrapuna kanqa”.

9 Faustino flores     Llevando upus

“Urpuswan junt’apuwanchis”

Mario Bernaldo, Tapacarí: “Kunitan rezarpamusaq, urpusta ganarpamusaq, nuqaqa sapa wata jamuni, kay talegopi junt’a apakusaq, mast’akuman chinpaykunchis, rezarpanchis, urpuwan junt’apuwanchis”. Watakama Todos Santos.

5 mastakus tukuy ima

 

Visto 3056 veces Modificado por última vez en Martes, 17 Noviembre 2015 18:52
Compartir esa articulo

Sobre el Autor

CENDA

CENDA es una institución sin fines de lucro que acompaña las estrategias propias de manejo y control del territorio y recursos naturales. Comparte nuestros contenidos y síguenos en nuestras redes sociales para estar al tanto de nuestras actividades.

Sitio Web: cenda.org/joomla30
Inicia sesión para enviar comentarios